Twijfels over een operatie? Het Radboudumc wil patiënten nog meer gaan vertellen wat de voor- en nadelen ervan zijn, waarbij ook de milieubelasting van zo’n ingreep wordt betrokken. Daar is nog veel onderzoek voor nodig, maar wat een bypassoperatie aan CO2-uitstoot kost, is nu al duidelijk.
Jaarlijks ondergaan zevenduizend tot achtduizend mensen in Nederland een bypassoperatie, een ingrijpende operatie waarbij bloedvaten van andere delen van het lichaam gebruikt worden om omleidingen voor de bloedvaten van het hart te maken. Na de operatie is ook intensieve nazorg op de intensive care nodig. Al met al heeft dit een aanzienlijke impact op het milieu, vooral door het gebruik van wegwerpmaterialen en het energieverbruik tijdens de operatie en opname.
Onder leiding van arts-onderzoeker Egid van Bree werd de operatie tot in detail geanalyseerd. ,,Ook het woonwerkverkeer van de tien, twaalf mensen die bij zo’n operatie aanwezig zijn, werd in de berekeningen meegenomen”, vertelt Tim Stobernack, duurzaamheidsonderzoeker aan het Radboudumc in Nijmegen.
Maar ook bijvoorbeeld het energieverbruik van de luchtinstallatie die de lucht in een operatiekamer (ok) zuivert, werd bekeken. ,,Die lucht wordt één keer per minuut helemaal ververst. Nu gebruikt het Radboudumc daarvoor wel groene energie, waardoor de impact aanzienlijk lager is. In ziekenhuizen die geen gebruikmaken van groene energie, is deze impact echter nog veel hoger.”
Opgeteld kwam het er op neer dat zo’n bypassoperatie inclusief de zorg voor de patiënt zorgt voor 414 kilo CO2-uitstoot, vergelijkbaar met een autorit van zo’n 3000 kilometer, van Nederland naar Marokko. Wat nu bekeken wordt is: kan die uitstoot niet omlaag?
De installatie staat hier dag en nacht aan, terwijl een aantal ok’s in bijvoorbeeld het weekend helemaal niet wordt gebruikt. - Tim Stobernack, Duurzaamheidsonderzoeker Radboudumc
,,Dan kijk je bijvoorbeeld of het wel nodig is die lucht zo vaak te zuiveren. In India doen ze dat niet of veel minder en het aantal infecties is daar niet echt hoger. Ook staat de installatie hier dan een nacht aan, terwijl een aantal ok’s in bijvoorbeeld het weekend helemaal niet wordt gebruikt.” Inmiddels zijn er al schakelaars aangebracht die ervoor zorgen dat de installatie op halve kracht kan draaien.
Operatieschorten weer gewoon uitwassen
Maar ook voor afval zijn al oplossingen in de maak. Zoals herbruikbare operatieschorten en -doeken. ,,Die waren er dertig jaar geleden ook”, vertelt Stobernack. Bekeken wordt wat de milieu-impact is van het laten wassen van dat soort materialen, vergeleken met het telkens weggooien van het materiaal.
Het idee is nu om voor nog meer aandoeningen in beeld te brengen wat de milieu-impact van een behandeling is. Radboudumc doet dat samen met Health Valley, een samenwerkingsverband van zorg- en welzijnsorganisaties , bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Het ziekenhuis start een internationaal onderzoek hiervoor. ,,Hierdoor kunnen patiënten in de toekomst in sommige gevallen een keuze maken voor een type behandeling die de omgeving zo min mogelijk belast”, legt directeur Egbert-Jan Bögels van Health Valley uit.
Stobernack: ,,We gaan kijken naar de verwachte uitkomst van een behandeling voor een patiënt, de kosten en de impact op het milieu.”
Patiënten krijgen dat vervolgens voorgelegd. ,,Als patiënten een keuze hebben bij een ingreep, kunnen ze dat allemaal zelf meewegen.” Bijvoorbeeld bij operaties waarbij de gezondheidswinst onzeker of niet zo groot is.
Volgens Bögels komen bij Health Valley steeds vaker vraagstukken op tafel rondom duurzaamheid in de zorg. Dat is dan ook een van de thema’s die aan bod komen op donderdag 13 maart tijdens Health Valley Event 2025 in Nijmegen, een zorginnovatiecongres voor een kleine tweehonderd instellingen en bedrijven in het oosten van het land. Er wordt onder meer ook gesproken over toekomstbestendige zorg en innovaties.
Dit artikel is gepubliceerd in De Gelderlander op 3 maart 2025.
Auteur: Eric Reijnen Rutten
